Khái niệm, vai trò và phân loại thức ăn chăn nuôi

Thức ăn chăn nuôi là gì?

Thức ăn chăn nuôi là nguồn dinh dưỡng cung cấp cho vật nuôi có thể tồn tại ở dạng tươi, sống hoặc đã trải qua quá trình chế biến và bảo quản. Bao gồm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi đơn lẻ và thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh, cũng như các sản phẩm chứa đựng nguồn gốc thực vật, động vật, vi sinh vật, khoáng vật, và các sản phẩm hóa học, công nghệ sinh học, đây là những nguồn chất dinh dưỡng đặc biệt quan trọng cho sức khỏe và phát triển của vật nuôi. Thức ăn chăn nuôi được thiết kế để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết thông qua đường miệng, giúp vật nuôi duy trì sức khỏe, phát triển, sinh sản, và sản xuất một cách bình thường trong thời gian dài.

Phân loại thức ăn chăn nuôi

a) Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, hay thức ăn đơn, là những thành phần dinh dưỡng được sử dụng để cung cấp một hoặc nhiều chất dinh dưỡng quan trọng trong khẩu phần ăn cho vật nuôi;

b) Thức ăn chăn nuôi hỗn hợp hoàn chỉnh là kết hợp của nhiều nguyên liệu thức ăn, được phối chế theo công thức chính xác, nhằm đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng để duy trì sức khỏe và khả năng sản xuất của vật nuôi theo từng giai đoạn sinh trưởng hoặc chu kỳ sản xuất mà không cần thêm bất kỳ nguồn thức ăn nào khác, ngoài nước uống;

c) Thức ăn đậm đặc là một hỗn hợp các nguyên liệu thức ăn chăn nuôi có hàm lượng chất dinh dưỡng cao hơn nhu cầu vật nuôi và được sử dụng để pha trộn với các nguyên liệu khác, tạo thành thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh;

d) Thức ăn chăn nuôi bổ sung bao gồm cả nguyên liệu đơn và hỗn hợp của nhiều nguyên liệu, được thêm vào khẩu phần ăn để cân đối các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể vật nuôi;

đ) Phụ gia thức ăn chăn nuôi là chất có hoặc không có giá trị dinh dưỡng, được thêm vào thức ăn chăn nuôi trong quá trình chế biến và xử lý, nhằm duy trì hoặc cải thiện các đặc tính nào đó của thức ăn chăn nuôi;

e) Premix là một loại thức ăn bổ sung, bao gồm hỗn hợp của một hay nhiều hoạt chất cùng với chất mang;

g) Hoạt chất là chất vi dinh dưỡng hoặc chất kích thích sinh trưởng, sinh sản, hoặc chất có chức năng sinh học khác, được thêm vào cơ thể vật nuôi qua thức ăn hoặc nước uống;

h) Chất mang là chất vật nuôi ăn được sử dụng để trộn với hoạt chất trong premix, nhằm tạo ra sự kết hợp mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của vật nuôi;

i) Sản xuất thức ăn chăn nuôi bao gồm một hoặc nhiều bước hoạt động như sản xuất, chế biến, đóng gói, bảo quản, và vận chuyển thức ăn chăn nuôi.

Phân loại nguyên liệu thức ăn chăn nuôi

1. Dựa trên nguồn gốc, thức ăn chăn nuôi có đa dạng loại hình như sau:

• Thức ăn thô khô: Bao gồm các loại cỏ tự nhiên, cỏ trồng được cắt phơi khô, và các phụ phẩm nông nghiệp khác như giây lang, cây lạc, thân cây ngô, rơm lúa, bã mía, bã dứa… Các loại này có hàm lượng xơ thô > 18%, bao gồm cỏ khô như pangola, stylo, và phụ phẩm nông nghiệp được phơi khô.
• Thức ăn xanh: Bao gồm rau củ và các loại cỏ trồng hoặc tự nhiên, như rau muống, bèo hoa dâu, lá bắp cải, su hào, cỏ voi, cây ngô non, cỏ ghine.
• Thức ăn giàu năng lượng: Gồm các loại thức ăn có hàm lượng protein thô < 20%, xơ thô 70% TDN như hạt ngũ cốc (ngô, gạo, cao lương), rỉ mật đường, dầu, mỡ, phế phẩm từ ngành xay xát (cám gạo, cám mỳ, cám ngô), củ và quả như sắn, khoai lang, khoai tây, bí đỏ.
• Thức ăn ủ xanh: Bao gồm cây ngô tươi, cỏ voi ủ xanh và các loại rau ủ chua.
• Thức ăn bổ sung khoáng: Bao gồm bột xương, bột vỏ sò, bột đá vôi, bột CaCO3, cũng như các chất khoáng vi lượng như FeSO4, CuSO4, MnSO4.
• Thức ăn bổ sung phi dinh dưỡng: Chất chống mốc, chất chống oxy hóa, chất kích thích sinh trưởng, chất tạo màu, tạo mùi, thuốc phòng bệnh, và kháng sinh.
• Thức ăn bổ sung vitamin: A, D, E, B1, B2, C.
• Thức ăn giàu protein: Các loại thức ăn có hàm lượng protein thô > 20%, xơ thô < 18%, như hạt họ đậu (đỗ tương, vừng, đậu mèo), nấm men, tảo biển, vi sinh vật, bột cá, bột thịt, và sữa bột.
• Thức ăn hỗn hợp: Là sự kết hợp từ hai nguyên liệu chế biến trở lên, có thể bao gồm hỗn hợp bổ sung, hỗn hợp hoàn chỉnh, và hỗn hợp đậm đặc.

2. Dựa trên phương pháp chế biến, thức ăn chăn nuôi có thể đạt được dưới dạng viên, được chế biến từ các bột nguyên liệu như ngô, khoai, sắn, lúa, đậu tương và nhiều nguyên liệu khác thông qua máy ép cám viên.