Ngành chăn nuôi của nước ta hiện nay 2019-2023 (P4): Sự chuyển dịch cơ cấu

Chăn nuôi chuyển dịch mạnh theo xu hướng giảm chăn nuôi nhỏ lẻ ở hộ gia đình, tăng mạnh các hộ chăn nuôi chuyên nghiệp và trang trại quy mô lớn.

• Ngành chăn nuôi của nước ta hiện nay 2019-2022-(P1): Tăng trưởng về đàn và sản lượng thịt
• Ngành chăn nuôi của nước ta hiện nay 2019-2022- (P2): Con giống và thức ăn
• Ngành chăn nuôi của nước ta hiện nay 2019-2023 (P3): Về môi trường và công nghệ chăn nuôi

Trong quãng thời gian 5 năm gần đây, quan sát thị trường chăn nuôi nông hộ cho thấy xu hướng giảm tỷ lệ này mỗi năm dao động trong khoảng 5-7%. Riêng trong giai đoạn từ 2019 đến 2022, cơ sở chăn nuôi nhỏ quy mô nông hộ đã chứng kiến một giảm sút đáng kể, khoảng 15-20%. Hiện nay, sản lượng lợn từ chăn nuôi nhỏ lẻ giảm xuống còn 35-40%, trong khi sản lượng từ hộ chuyên nghiệp và trang trại chiếm tỷ lệ 60-65%.

Phản ánh cơ cấu nguồn cung thịt lợn trong năm 2022 cho thấy sự chuyển động đáng chú ý. Các doanh nghiệp nội chỉ đóng góp 19%, trong khi hộ chăn nuôi chiếm 38%, và doanh nghiệp FDI chiếm tỷ lệ cao nhất là 43%, theo báo cáo của Chứng khoán Vietcombank (VCBS). Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến cơ cấu sản xuất mà còn tạo ra những thách thức mới cho ngành chăn nuôi, đặt ra câu hỏi về bền vững và quản lý hiệu quả của các doanh nghiệp và hộ chăn nuôi.

Những doanh nghiệp chăn nuôi lớn tại Việt Nam, như Dabaco, Masan, Tân Long, Thiên Thuận Trường, Mavin, Greenfeed, Trường Hải, Hòa Phát, cùng với các đối tác quốc tế như CP, Japfa Comfeed, New Hope, CJ, Emivest, Cargill, đang tích cực xây dựng và phát triển hệ thống trang trại liên kết chuỗi. Điều này đại diện cho một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi cơ cấu ngành chăn nuôi, hướng tới việc hiện đại hóa từng bước toàn bộ quy trình sản xuất. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của ngành chăn nuôi mà còn tạo nên một hệ sinh thái chăn nuôi hiệu quả và bền vững.

Trong năm 2022, quy mô đàn lợn nái sinh sản đã đạt 3,03 triệu con, ghi nhận mức tăng 8% so với năm 2021. Đây là dấu hiệu rõ ràng của sự mở rộng quy mô của các công ty chăn nuôi lợn, với sự gia tăng gấp đôi so với đỉnh điểm năm 2016, khi quy mô đàn lợn nái đạt 3,6 triệu con. Trong tổng số này, khu vực công ty đã đóng góp 37,2% tổng đàn nái. Tính đến năm 2022, do hiệu suất sinh sản cao và điều kiện chuồng nuôi cải thiện, khu vực này đã chiếm 47% tổng lượng lợn thịt xuất chuồng, tương đương với 19 triệu con trong tổng số 41 triệu con xuất chuồng, đánh dấu sự tăng trưởng hơn 18% so với năm 2021.

Điều quan trọng là xu hướng chuyển đổi từ chăn nuôi lợn nhỏ lẻ của nông hộ sang mô hình chăn nuôi trang trại, kết hợp với liên kết HTX, tổ hợp tác (liên kết ngang), và liên kết theo chuỗi khép kín (liên kết dọc) với doanh nghiệp là trung tâm. Số lượng hộ chăn nuôi lợn nhỏ giảm dần do không cạnh tranh được về giá thành, chất lượng, và an toàn thực phẩm trong bối cảnh này.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chăn nuôi lợn của nông hộ nhỏ lẻ vẫn giữ vững vì đó là nguồn sinh kế quan trọng cho hàng triệu hộ chăn nuôi đã tồn tại từ đời này sang đời khác. Đối với những nông dân này, để duy trì và phát triển, việc liên kết với nhau thông qua tổ nhóm, HTX, hoặc liên kết với doanh nghiệp là một bước quan trọng. Ngược lại, để tồn tại độc lập, hộ chăn nuôi nhỏ lẻ phải chuyển hướng sang chăn nuôi chuyên nghiệp, chăn nuôi con đặc sản có giá trị cao, hữu cơ, và sinh thái liên kết với du lịch.