Vắc – xin là gì? Tầm quan trọng của vaccin

Tiêm vắc – xin là biện pháp bảo vệ chúng ta khỏi các bệnh nghiêm trọng và cũng ngăn ngừa sự lây lan bệnh này sang người khác. Vậy vắc – xin là gì? Vắc – xin có vai trò quan trọng thế nào? Mời quý vị cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Vắc – xin là gì?

Vắc – xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật (có thể toàn thân hoặc một phần hoặc có cấu trúc tương tự) dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh cụ thể.

Có thể nói việc nhà khoa học Jenner phát minh ra vắc-xin vào năm 1796 là một thành tựu Y học vĩ đại của nhân loại. Kể từ khi vắc – xin ra đời loài người đã thực sự có được một loại vũ khí siêu hạng, sắc bén nhất, hữu hiệu nhất để chủ động phòng chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Chính vì vậy tác động của vắc – xin với sức khỏe loài người không thể diễn tả hết. Ngoài trường hợp ngoại lệ của nước sạch, không có bất cứ can thiệp y tế nào, ngay cả việc phát minh ra kháng sinh, lại có được những tác động to lớn như vắc – xin trong việc giảm tỷ lệ mắc và tử vong của bệnh truyền nhiễm nhiều đến thế.

Tiêm vắc – xin để bảo vệ sức khỏe của chính bạn và người xung quanh

Bản chất việc tiêm chủng là sử dụng vắc – xin để kích thích cơ thể sinh ra miễn dịch chủ động đặc hiệu chống lại một bệnh truyền nhiễm nào đó. Đến nay đã có khoảng 30 bệnh truyền nhiễm có vắc – xin phòng bệnh và khoảng 190 quốc gia và vùng lãnh thổ đã đưa văc – xin vào sử dụng phổ cập cho người dân và tiêm chủng thực sự có vai trò rất lớn đối với toàn xã hội.

Vắc – xin và tiêm chủng là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất để làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong do bệnh truyền nhiễm của nhân loại. Khoảng 85% – 95% người được tiêm chủng sẽ sinh ra miễn dịch đặc hiệu bảo vệ cơ thể không bị mắc bệnh và đương nhiên sẽ không bị chết hay di chứng do bệnh dịch gây ra. Nhờ có vắc – xin hàng năm trên thế giới đã cứu sống được khoảng 2,5 triệu trẻ em không bị chết do bệnh truyền nhiễm. Vắc – xin và tiêm chủng góp phần quan trọng để đạt được mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về giảm tỷ lệ tử vong cho trẻ dưới 5 tuổi trên toàn thế giới.

Đặc tính cơ bản của vắc – xin

Tính kháng nguyên đặc thù

Là khả năng kích thích cơ thể tạo thành kháng thể. Kháng nguyên mạnh là kháng nguyên khi đưa vào cơ thể một lần đã sinh ra nhiều kháng thể. Kháng nguyên yếu là những chất phải đưa vào nhiều hoặc phải kèm theo một tá dược mới sinh được một ít kháng thể.

Tính sinh miễn dịch

Vắc – xin gây miễn dịch bằng một vi khuẩn hoặc vi rút giảm độc lực, hoặc với một loại protein đặc hiệu có tính kháng nguyên để gây ra một đáp ứng miễn dịch tạo ra hiệu quả đề kháng cho cơ thể về sau khi tác nhân gây bệnh xâm nhập với đầy đủ độc tính.

Phân loại vắc – xin

Vắc – xin chết

Là những chế phẩm kháng nguyên đã mất khả năng nhiễm trùng nhưng còn bảo tồn tính chất gây miễn dịch. Người ta phân biệt:

+ Vắc – xin giải độc tố: Những vắc – xin này chết nhưng chỉ chứa kháng nguyên tinh chế: Loại vắc – xin này chỉ bao gồm thành phần kháng nguyên quan trọng nhất về phương diện sinh miễn dịch của vi khuẩn hoặc vi rút được tinh khiết và làm bất hoạt. Ví dụ như vắc – xin chứa giải độc tố vi khuẩn bản chất protein (vắc – xin uốn ván, vắc – xin bạch hầu)

Loại vắc – xin này được sản xuất làm mất tính độc nhưng vẫn giữ được tính kháng nguyên. Vắc – xin giải độc tố kích thích cơ thể sản xuất kháng độc tố, nhằm phòng chống các bệnh nhiễm trùng. Ví dụ: vắc – xin bạch cầu, vắc – xin uốn ván,…

+ Vắc – xin chết toàn thể hoặc kháng nguyên tinh chế; Loại vắc – xin này chứa tất cả các thành phần của tác nhân nhiễm trùng, giết chết bằng nhiệt, formol hoặc propiolacton, bao gồm vắc – xin vi khuẩn như ho gà, thương hàn TAB, tả uống hoặc vắc – xin vi rút như cúm, bại liệt, dại….

Loại vắc – xin này sản xuất từ các vi sinh vật gây bệnh. Sau khi vi sinh vật đã bị giết chết có thể lấy toàn bộ huyền dịch làm vắc -xin (vắc – xin toàn thể) hoặc tinh chế lấy các thành phần kháng nguyên quan trọng, kích thích đáp ứng miễn dịch dịch thể.

Vắc – xin là biện pháp phòng bệnh an toàn – chủ động – hiệu quả

Vắc – xin sống giảm độc lực

Là những tác nhân nhiễm trùng tự nhiên, được làm giảm độc một cách nhân tạo ở phòng thí nghiệm. Vắc – xin đậu mùa là loại vắc – xin đầu tiên trong lịch sử, là một virus động vật (đậu bò) có khả năng đem lại sự bảo vệ chéo chống lại virus đậu mùa mà nó rất gần gũi. Phần lớn những vắc – xin sống hiện có là những vắc – xin virus: Vắc – xin sốt vàng, vắc – xin bại liệt, sởi, rubella, quai bị. Một vắc – xin vi khuẩn sống thường sử dụng là BCG.

Đối với vắc – xin sống sự chủng ngừa thường một lần gây nên sự nhiễm trùng nhẹ hoặc không biểu hiện, sự nhân lên của virus trong cơ thể gây nên miễn dịch thường lâu bền, tương đương với sự miễn dịch do sự nhiễm trùng tự nhiên. Những thuận lợi của vắc – xin sống là tiện lợi (tiêm 1 lần), giá thành thường rẻ. Điều bất tiện là có thể đem lại nguy cơ nhiễm trùng (phản ứng và biến chứng).

Vắc – xin tách chiết (vắc – xin dưới đơn vị)

Là vắc – xin công nghệ cao, loại chỉ tách lấy một phần vách (vỏ) chứa thành phần kháng nguyên đặc thù Polysaccharide của vi khuẩn (vắc – xin não mô cầu, vắc – xin phế cầu), vắc – xin chứa thành phần kháng nguyên virus (vắc – xin vi rút viêm gan B được điều chế từ HBsAg có trong huyết tương những người nhiễm kháng nguyên này). Những vắc – xin chết có ưu điểm không có nguy cơ nhiễm trùng. Những bất lợi bao gồm: giá thành thường cao, nguy cơ mẫn cảm, một lịch chủng ngừa nhiều lần và lặp lại.

Vắc – xin tái tổ hợp (vắc – xin công nghệ mới)

Là những vắc – xin được sản xuất dựa vào kỹ thuật di truyền và công nghệ gen, như vắc – xin viêm gan B tái tổ hợp.

Vắc – xin có an toàn không?

Vắc – xin hầu hết an toàn. Bất kỳ loại vắc – xin nào được cấp phép đều được kiểm tra nghiêm ngặt qua nhiều giai đoạn thử nghiệm trước khi được phê duyệt để sử dụng và thường xuyên được đánh giá lại khi nó có mặt trên thị trường.

Hầu hết các phản ứng vắc – xin thường là nhỏ và tạm thời, chẳng hạn như đau cánh tay, sốt nhẹ hoặc nổi cục u chỗ tiêm. Tỉ lệ phản ứng nặng, gây nguy hiểm cho tính mạng, phải nhập viện thường rất thấp, ít xảy ra.

Lợi ích của việc tiêm vắc-xin vượt xa rủi ro và nhiều bệnh tật, tử vong sẽ xảy ra nếu không có vắc – xin.

Nguy cơ nếu trẻ không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng muộn

Để phòng bệnh, trẻ cần phải được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch. Nếu trẻ không được tiêm chủng, tiêm không đầy đủ hoặc tiêm chủng muộn sẽ rất nguy hiểm dẫn đến trẻ có nguy cơ cao bị mắc bệnh do không có miễn dịch bảo vệ.

Tiêm vắc – xin ngăn ngừa nhiều bệnh nguy hiểm

Trong quá trình thực hiện tiêm chủng thời gian qua cũng có một số nơi, một số thời điểm tỷ lệ tiêm chủng thấp và dịch bệnh nghiêm trọng đã xảy ra như dịch sởi, bạch hầu, ho gà, viêm não Nhật Bản,… cướp đi sinh mạng của nhiều trẻ em. Điều này càng cho thấy nếu trẻ em không được tiêm chủng thì nguy cơ dịch bệnh quay trở lại là rất lớn, gây nguy hiểm cho sức khỏe trẻ em và toàn thể cộng đồng.

Địa chỉ tiêm vắc – xin uy tín tại Hà Nội

Hiện nay, tiêm vắc – xin được triển khai ở rất nhiều nơi, tuy nhiên nhằm đảm bảo tính an toàn, mẹ cần tìm nơi uy tín tiêm cho con. Tại Hà Nội, mẹ có thể tham khảo Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC – địa chỉ tin cậy tiêm chủng.

Tiêm vắc – xin là cách tốt nhất để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em

Các bậc cha mẹ vì sức khoẻ của con em mình hãy đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch các vắc – xin trong chương trình Tiêm chủng mở rộng và cả những vắc – xin chưa có trong chương trình Tiêm chủng mở rộng. Hãy coi việc tiêm chủng không chỉ là quyền lợi, trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng và toàn xã hội.